Zapachy, perfumy i wszelkiego rodzaju pachnidła fascynowały mnie odkąd pamiętam. Począwszy od tych naturalnych, które próbowałam zamknąć w maceratach i naparach, kończąc na tych, które z naturą maja mało wspólnego, ale jednak fascynują swoimi zapachem i działaniem na zmysły. W dziale "Perfumy, pachnidła, zapachy świata" znajdziecie informacje o różnych kosmetykach perfumeryjnych, które mnie urzekły, nie tylko naturalnych...
Perfumiarz - obraz pędzla Rodolphe'a Ernsta
Perfumy (fr. "par fumée" -
przez dym) – łączna nazwa kosmetyków, których jedynym zadaniem
jest nadawanie różnym obiektom (zwykle ciału człowieka)
przyjemnego i długo utrzymującego się zapachu.
Perfumy składają się z mieszaniny
związków zapachowych, które są nazywane olejkami zapachowymi,
środków homogenizujących i wzmacniających oraz rozpuszczalnika,
którym zazwyczaj jest etanol lub mieszanina lekkich alkoholi
alifatycznych. W zależności od ilości rozpuszczalnika rozróżnia
się perfumy właściwe (ekstrakty perfum), wody perfumowane i wody
toaletowe.
Po wylaniu lub wtarciu ich w
powierzchnię ciała substancja bazowa (np. alkohol etylowy, olej
jojoba, olejek sandałowy) szybko paruje lub wchłania się w skórę,
a na jej powierzchni zostają tylko olejki zapachowe i środki
wzmacniające (odoranty), które są uwalniane do powietrza,
powodując wrażenie olfaktoryczne (węchowe).
Skład perfum
Olejki zapachowe pozyskuje się
np. przez destylację z parą wodną lub ekstrakcję i zatężanie
składników zapachowych z wybranych części roślin (rzadziej
zwierząt), jak np. kwiat jaśminu, liście mięty itp., lub (obecnie
znacznie częściej) przez odpowiednie mieszanie syntetycznych
związków chemicznych o różnych zapachach lub bezwonnych (np.
utrwalających zapach innych składników kompozycji).
W zależności od zawartości olejków
zapachowych stosuje się następujące nazewnictwo:
Extrait de Parfum (ekstrakt perfum)
– 44-60%;
Parfum (perfumy, ekstrakt, perfumy
właściwe) – 15-43%;
Eau de Parfum (woda perfumowana)
skrót EdP – 10-20%;
Eau de Toilette (woda toaletowa)
skrót EdT – 5-15%;
Eau de Cologne (woda kolońska)
skrót EdC – 3-8%; TM Koelnisch Wasser
Eau Fraîche (woda odświeżająca)
eau de solide skrót EdS – 1-3%; TM EdS
Środki wzmacniające to mało
lotne (wysoko wrzące) związki chemiczne lub naturalne produkty o
podobnych właściwościach, które same nie mają intensywnego
zapachu (bardzo często jest to zapach nieprzyjemny), ale są zdolne
do wzmacniania zapachu olejków. Do sztucznych środków
wzmacniających zalicza się m.in. merkaptany i aminy o dużej masie
cząsteczkowej, zaś do naturalnych – np. kastoreum, ambrę,
cywet, piżmo (substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego lub
ich odpowiedniki).
Zadaniem środków homogenizujących
jest uzyskanie jednolitego, nierozwarstwiającego się roztworu
mieszaniny związków chemicznych i olejków, które często nie
mieszają się z sobą. Najczęściej stosuje się tu mieszaniny
ciekłych tłuszczów pochodzenia naturalnego. Współcześnie coraz
częściej zastępuje się je zupełnie bezwonnymi polimerami o
właściwościach amfifilowych. Niektóre naturalne środki
wzmacniające, takie jak tran czy ambra, pełnią jednocześnie
rolę środków homogenizujących.
Skład i opracowywanie kompozycji
zapachowej
Mieszanina olejków i środków
wzmacniających jest nazywana często kompozycją zapachową.
Kompozycja ta decyduje o specyficznym zapachu, który jednoznacznie
kojarzy się z daną marką perfum, jest więc ona ich "istotą",
decydującą o walorach użytkowych tego produktu.
Kompozycje te są albo silnie strzeżoną
przez firmy kosmetyczne tajemnicą, albo są zastrzegane patentami
jako swoisty znak towarowy. Od czasu wynalezienia dostatecznie
czułych metod analitycznych (np. chromatografia gazowa,
wysokosprawna chromatografia cieczowa) określenie składu kompozycji
zapachowych stało się tak proste, że producenci umieszczają w
niej również substancje maskujące. Nie mają one wpływu na zapach
kompozycji, ale utrudniają identyfikację formuły.
Tworzenie kompozycji zapachowych jest
swojego rodzaju sztuką, którą zajmuje się kilkadziesiąt tysięcy
perfumiarzy na całym świecie. Ludzie o szczególnych
predyspozycjach do tworzenia tych kompozycji nazywają się w branży
"nosami". "Nosy" nie mają zwykle bardziej
wyczulonego węchu od przeciętnych ludzi, lecz mają bardzo
rozwiniętą zdolność psychiczną, zwaną wyobraźnią zapachową
oraz zdolność do zapamiętywania większej ilości woni, zwaną
pamięcią olfaktoryczną.
Kompozycje zapachowe są zazwyczaj
mieszaninami kilkunastu, kilkudziesięciu, a nawet kilkuset
składników, z których część jest pochodzenia naturalnego, a
część to syntetyczne związki chemiczne. Składniki te dzieli się
na tzw. akordy zapachowe: akord bazowy, akord średni, akord wysoki.
Poszczególne akordy złożone są z nut, którym odpowiadają
używane w kompozycji substancje zapachowe.
Akord bazowy to składniki,
które są najwolniej uwalniane do powietrza. W jego skład wchodzą
zazwyczaj środki wzmacniające, które często same w sobie mają
raczej nieprzyjemny zapach, oraz "najcięższe" składniki
olejków zapachowych. Akord bazowy, jakkolwiek czuje się go niezbyt
intensywnie, ma decydujące znaczenie dla charakteru danej
kompozycji. W akordzie tym coraz częściej wykorzystuje się też
związki chemiczne, które same z siebie nie pachną, ale które w
wyniku kontaktu z potem lub wilgocią z powietrza ulegają rozkładowi
z wydzieleniem związku pachnącego. W ten sposób można zawierać w
akordzie bazowym składniki, które wcześniej mogły występować
wyłącznie w akordzie wysokim. W akordzie bazowym wykorzystuje się
takie substancje, jak ambra, piżmo, żywice leśne, cywet.
Czasem ich woń rozpoznaje się i po kilku dniach, nawet jeśli
perfumy nie były później używane.
Akord średni, składa się ze
związków zapachowych o średniej lotności i zwykle dość małej
intensywności zapachu. Akord ten w niektórych kompozycjach nie jest
w ogóle świadomie odczuwany, ale bez niego kompozycja byłaby
niepełna, a akord bazowy i nutę wysoki odczuwałoby się jako dwa
zupełnie odrębne zapachy. Ten akord składa się głównie z
zapachów kwiatowych i korzennych.
Akord wysoki, składa się ze
związków, które są najbardziej lotne i mają intensywny zapach.
Akord ten jest odczuwana świadomie zaraz po otwarciu flakonika z
perfumami (dlatego ma największe znaczenie w określaniu perfum i
ich sprzedaży), ale po skropieniu nimi skóry akord ten szybko
zanika. W skład akordu głowy wchodzą głównie cytrusy i inne
owoce oraz zioła. Zazwyczaj jest to akord o zapachu lekkim i
świeżym.
Zapachy w akordach przeplata się
często na sposób przypominający tworzenie muzyki lub poezji. Są
więc kompozycje z zapachem wiodącym, tworzonym w ten sposób, że
we wszystkich trzech akordach część składników ma do siebie
zbliżony zapach; kompozycje "rymowane", w których
występują dwa lub więcej podobnie pachnących składników w
akordzie bazowym i wysokim, zaś akord średni jest ich pozbawiony
oraz najtrudniejszy do skomponowania, ale jednocześnie najbardziej
oryginalne, kompozycje "kontrastowe", w których nie ma
powtarzających się składników, a zamiast tego są składniki,
które są z sobą w ostrym kontraście, niwelowanym i uzupełnianym
przez składniki neutralne.
Komentarze
Prześlij komentarz